4390-) Bize bu hadîsi Ebû Bekir b. Ebî Şeybe de rivâyet etti. ki): Bize Vekî- rivâyet etti. H. Muhammed b. El-Müsennâ dahi rivâyet etti. ki): Bize Abdurrahmân rivâyet etti. Her iki râvi Süfyân-dan o da Firâs-dan Şu-be ile Ebû Avâne-nin isnadı ile rivâyet etmişlerdir. Mehdî-nin hadîsinde «Mûcebini yapmadığı bir kabahat için» ibaresini zikretmiş; Vekî-in hadîsinde ise «Her kim kölesini tokatlarsa» demiş; kabahati anmamıştır. birinci rivâyetindeki «mâ yesvâ» kelimesi ekseri nüshalarda burada olduğu gibi nakledilmişse de bâzı nüshalarda «mâ yüsâvî» şeklinde olduğu görülmüştür. Doğrusu da budur: Kitabımızdaki şeklini bazı ulemâ cahiller tarafından yapılmış bir i-râb hatası saymış; bir takımları da râvilerden birinin yaptığı bir değiştirme olarak kabul etmiş; İbn Ömer (radıyallahü anh)’ın bu şekilde söylemediğini beyân etmişlerdir. İbn Ömer hazretleri kölesini tokatladığı için bu yaptığına keffâret olmak üzere âzâd etmişti. Buradaki sözünden maksat da bunu anlatmaktır. Yani ben bu köleyi âzâd etmekle teberru- suretiyle âzâd olunan köle sevabını kazanamam; ben bunu ancak vurduğum tokada keffâret olsun diye âzâd ettim; demek istemiştir. hadîsler kölelere ve hizmetçilere İyi muamele edilmesi lâzım geldiğine delildirler. bu kadarcık bir döğmekle köleyi âzâd etmek vâcib değil mendüb olduğuna ittifak etmişlerdir. Bunun yapılan hataya keffâret olacağı ümîd edilir. Fakat sebepsiz olarak fazla döğerek Bir yerini kırmak veya koparmak bir tarafını yakmak gibi ağır tecziyeler hususunda ihtilâf edilmiştir. İmâm Leys-e göre böyle bir köle sahibi aleyhine âzâd olur ve sahibi hükümet tarafından cezalandırılır. Diğer ulemâ kölenin âzâd olmayacağına kail olmuşlardır.