4532-) Bana Ebû-t-Tâhir ile Harmele de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İbn Vehb haber verdi. ki): Bana Yûnus Jıaber verdi. H. Amru-n-Nâkıd dahi rivâyet etti. ki): Bize Ya-kûb b. İbrahim b. Sa-d rivâyet etti. ki): Bize babam Salih-den naklen rivâyet etti. H. Abd b. Humeyd de rivâyet etti. ki): Bize Abdürrazzâk Ma-mer-den rivâyet etti. râvilerin hepsi Zührî-den bu isnâdla bu hadisin benzerini rivâyet etmişlerdir. hadîsi Buhârî «Vekâlet» «Şurût» «Nüzûr» ve diğer birçok bahislerde muhtelif râvilerden tahrîc ettiği gibi sair «Sünen» sahipleri de rivâyet etmişlerdir. muhtelif rivâyetlerinden anlaşıldığına göre vak-a Mescid-i Nebevi-de geçmiştir. Gelen zât bedevî olup söze: «Enşü-dükellahe...» diye başlamıştır. Sesini kaldırarak sordu mânâsına gelir. Burada ondan murâd: «Senden olanca sesimle haykırarak Allah için isterim!» demektir ki Nevevî-nin beyanına göre bu hareket bedevilerin kabalıklarından ma-dûdtur. Nitekim arkadaşı ondan daha anlayışlı ve terbiyeli olduğu için müsaade isteyerek söze başlamış ve konuşurken bağırmamıştır. Bu zâtın daha anlayışlı olması ya şer-i meseleleri ötekinden daha çok bilmesinden - yahut bu meseleyi ondan daha iyi kavramasındandır. şöyle bir sual hatıra gelebilir: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ancak Allah-ın kitabı ile hüküm verdiğine göre gelen zâtın: «Benim için ancak Kitabullah ile hüküm vermeni isterim!» demesinde ne gibi bir fayda vardır? Bu zât ulemanın kendisine verdikleri hükmün ne suretle verildiğini anlayamamıştır. Allah-ın kitabı ile hüküm istemesi bundandır. Onun bu isteği Meleklerin Dâvûd (aleyhisselâm)-a: hak ile hüküm ver!» demelerine benzer. Bundan dolayıdır ki ulemâ davacının âdil bir hâkime: hak ile hükmet!» demesinin caiz olduğunu söylemişlerdir. Nitekim Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve Sekeni) de o zâta bu sözü için bir şey dememiştir. mecmuundan anlaşılıyor ki zina eden çırağın babası oğluna recim lâzım geldiğini duyunca kadının kocasına yüz koyunla bir câriye vermiş. O bunu herhalde recim kocanın hakkıdır zannı ile yapmış fakat ulemaya sorunca iş değişmiş. Onlar hükmü tamamı ile Kita-bullaha uygun şekilde vermişler. Nitekim Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) da aynı hükmü vermiş; ve koyunlarla cariyeyi kendisine iade etmiştir. Allah-ın kitabından murâd: Allah-ın hükmüdür. Bâzı ulemâ bunun ; o kadınlara çıkar bir yol halk edinceye kadar...» âyet-i kerîmesine işaret olduğunu söylemişlerdir. Bu âyetteki çıkar yolu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) evliler hakkında «recim» diye tefsir etmiştir. Bâzılarına göre Kİtabullahdan murâd: Koyunlarla câriye mukabilinde yapılan anlaşmanın bozulmasıdır; zîra bu anlaşma bâtıldır. oğlunun zinasını i-tirâf ederken oğlunun da orada olduğu anlaşılıyor. Çünkü hadîsin bir rivâyetinde babanın oğluna işaretle: «Şu oğlum bu adamın karısı ile zina etti.» dediği tasrîh edilmiştir. Gerçi babanın oğlu nâmına ikrarı kabul edilmezse de hadîs evvelâ oğlunun i-tiraf ettiğine hamlolunmuştur. Orada bulunduğu halde ses çıkarmaması itirafına karinedir. Yahut bu bir fetvadır; yani: «Oğlun bekâr olduğu halde zina etti ise kendisine yüz değnek vurulacak bir yıl da sürgün edilecek.» demektir. Zina eden çırağın bekâr olduğu dahi bir rivâyette tasrîh edilmiştir. (sallallahü aleyhi ve sellem) çırağın hükmünü bildirdikten sonra: yâ Uneys! Bunun karısına git! Şayet i-tiraf ederse onu recme-diver!» buyurmuştur. Bu Üneys-in kim olduğunda ihtilâf edilmiştir. Meşhur kavle göre Üneys b. Dahhâk El-Eslemî-dir. Zîna eden kadın da Benî Eşlem kabîlesindenmiş. haddi tecessüsle sabit olmaz; o halde Hazret-i Üneys-in gonde-rilmesindeki hikmet nedir? Bu sualin cevabını ulemâ şöyle vermişlerdir: Bundan maksat bu adamın kadına zina isnadında bulunduğunu ona haber vermektir. Zira haksızsa kadın ona hadd-i kazif denilen cezanın verilmesini isteyebilir; yahut affeder. Haklı olarak isnadda bulundu ise zinasını itiraV eyler; ve recmolunur. Filhakika Hazret-i Üneys kadına giderek haber vermiş; o da zinasını i-tîrafla recmolunmuştur.