4566-) Bize Abdurrahmân b. Sellâm El-Cumah! de rivâyet etti. ki): Bize Rabİ- (yani İbn Müslim) rivâyet etti. H. Ubeydullah b. Muâz dahi rivâyet etti. ki): Bize babam rivâyet etti. H. İbn Beşşâr da rivâyet etti. ki): Bize Muhammed b. Ca--fer rivâyet etti. Her iki râvi: Bize Şu-be rivâyet etti; demişler; ikisi de Muhammed b. Ziyâd-dan o da Ebû Hüreyre-den o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-den naklen bu hadîsin mislini rivâyet etmişler dir. hadîsi Buhârî «Rikâz» ve «Ahkâm» bahislerinde; Nesâî Zekât» ile «Rikâz» da muhtelif râvilerden tahrîc ettikleri gibi diğer «Sünen» sahipleri de rivâyet etmişlerdir. İnsandan gayri bütün hayvanlara verilen isimdir. Hayvanlar konuşamadıkları için kendilerine bu isim verilmiştir. Arap olmayanlar Arapçayı lâyıkı vecihle konuşamadıklarından Araplar onlara «Acem» demişlerdir. Açık konuşamamak sözü mübhem bırakmaktır. Heder ve bâtıl olmaktır. Yani ödenmeyen şeydir. Hayvanın yaralamasından murâd: Yaptığı zarardır. Bu hususta yaralamakla otlamak kırıp dökmek gibi sair zararlar arasında hükmen bir fark yoktur. «Kuyu da hederdir; ma-den de hederdir.» cümlelerinde hazifler vardır. Bunlar: «Çöken su kuyusu ile çöken ma-den kuyusunun zararları da hederdir.» takdîrindedirler. Meselâ: Bir kimse su kuyusu veya ma-den yatağı açmak için birini çalıştırır da kuyu çalışanın üzerine çökerek öldürürse heder olur gider; diyetini ödemek îcab etmez. Ancak gerek hayvan gerekse kuyu zararlarının heder olması için bazı kayd ve şartlar vardır; şöyle ki: