4825-) Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb ve İb-nü Nümeyr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Süfyân b. Uyeyne Amr’dan (yani İbn Dinar-dan) o da Amr b. Evs-den o da Abdullah b. Amr-dan naklen rivâyet etti. İbn Nümeyr ile Ebû Bekir: (Onu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e ref ederek) dediler. Züheyr-in hadîsinde ise şu ibare vardır: ki): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ki adaletle iş görenler Allah katında nurdan minberler üzerinde Rahman (azze ve celle)-nin yemininde olacaklardır. Onun her İki yedi sağdır. Bunlar hükümlerinde ve aileleri ile mütevellisi oldukları kimseler hakkında adalet gösterenlerdir.» buyurdular. Adaletle iş gören demektir. Kaasit ise: Zulmedendir. Yani bu kelime «if-âl» Bâbından kullanılırsa adalet «sülâsî mücerred» olarak kullanılırsa zulüm mânâsına gelir. hâkimlerin kıyâmet gününde nurdan minberler üzerinde bulunmaları Kâdî Iyâz-a göre hakikat da olabilir; yüksek mevkilerden kinaye de Nevevî ise bu sözün hakikat mânâsında kullanılmış olmasını daha zahir görmekte ve: «Onlar hakîkaten minberler üzerinde olacaklardır. Onların menzilleri de yüksektir.» demektedir. hâkimlerin bir de Allahü teâlâ-nın yemininde olacakları bildiriliyor. Sağ taraf sağ el gibi mânâlara geldiği gibi yine bu hadîste zikredilen «yed» de el demektir. Binâenaleyh tercemede: sağ tarafında olacaklardır.» «Onun her iki eli sağdır.» demek icâb ederdi. Fakat hadîs-i şerîf sıfat hadîslerinden olduğu için buradaki «yemin» ve «yed» kelimeleri müteşâbih (yani bu dünyâda mânâsını anlamaya imkân ve ümîd bulunmayan) kelimelerdendir. Müteşâbih-ler hakkında ulemânın ihtilâf ettiklerini evvelce görmüştük. Burada da bir nebze işaret edelim: Bazıları: «Biz bu gibi kelimelere inanır; te-vîli hakkıhda söz etmeyiz; mânâlarını bilmeyiz. Yalnız zahirî mânâlarının murâd olmadığına i-tikad ederiz. Onların Allah-a lâyık mânâları vardır. Ama o mânâları yalnız Allah bilir.» demişlerdir. Selef ulemânın ve bâzı kelâm âlimlerinin mezhepleri budur. takım ulemâ ise müteşâbihlerin yerine göre te-vil edileceğine kaildirler. Ekseri kelâm ulemâsının sözleri budur. Bu takdirde Kâdî Iyâz «yemîn»-den iyi hâl ve yüksek mertebe kasdedilmiş olacağını söylemiştir. İbn Arafe-nin beyanına göre Araplar iyi ve makbul işi sağa zıddını da sola nisbet ederlermiş. Yemin yünın yani uğur ve bereketten alınmıştır. her iki yedi sağdır.» cümlesi buradaki «yemîn» kelimesinden uzuv mânâsı kasdedilmediğne tenbîhtir. Zira el sağ gibi şeyler Allahü teâlâ hakkında imkânsızdır. hükümlerinde ve aileleri ile mütevellisi oldukları kimseler hakkında adalet gösterenlerdir.» cümlesinin mânâsı: Bu fazilet üzerine aldığı hilâfet valilik hâkimlik yahut yetîm malında vakıf ve emsalinde müvellîlik gibi hukukta adalete riâyet edenlere mahsustur demektir.