5115-) Bana Haccâc b. Sair de rivâyet etti. ki): Bize Osman b. Ömer rivâyet etti. H. Muhammed b. Rafı- dahi rivâyet etti. ki): Bize Ebû’l-Münzir El-Kazzâz rivâyet etti. Her iki râvî Dâvud b. Kays-dan o da Ubeydullah b. Miksem-den o da Câbir b. Abdillah-dan naklen rivâyet etmişlerdir. Câbir Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Cüheyne toprağına bir müfreze gönderdi. Üzerlerine de bir zâtı kumandan tayin etti... Râvî hadîsi yukarkilerin hadisi gibi rivâyet etmiştir. hadîsi Buhârî «Meğazî» bahsinde tahric etmiştir. yanlarına aldıkları yiyecekler hususundaki rivâyetler muhtelifdir. Bunların bâzısında: «Yiyeceklerimizi boynumuzda taşıyorduk» Diğer bazılarında: «Ebû Ubeyde yiyeceklerini bir kaba topladı». Bir rivâyette «Bize birer fiske verirdi sonra birer hurma vermeye başladı.» deniliyor. Kaâdâ Iyâz bunların arasını şöyle bulmuştur. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bu zevatın yanlarında olan yiyeceklerden maada kendilerine bir kap kuru hurma vermiştir. İhtimal ki onların yiyecekleri arasında bu bir dağarcıkdan başka hurma yoktu. Hazret-i Ebû Ubeyde-nin onlara birer hurma vermesi yanlarındaki yiyecekler bittikten sonradır. Şu halde hadisin birinci rivâyeti hadisenin sonunu haber veriyor demektir. Çünkü zahire göre evvelâ hurmaları birer fiske olarak taksim etmiş; sonra azalınca her kese birer hurma vermeye başlamıştır. Nihayet hurma bitmiş ashab açlıktan son derece muzdarip olunca ağaç yaprağı yemiş; bundan sonra Allahü teâla kendilerine balina balığını ihsan etmiştir. Ebû Ubeyde-nin yiyecekleri bir araya toplaması ashabın rızasıyle olmuştur. O bu hususda Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimize uymuştur. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir çok yerlerde bunu yapmıştır. Eş-arîlerde yiyeceklerini bir araya toplarlardı. Bundan dolayı Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) çaları medhü sena etmişti. balina balığının bir nevidir. Buna mavi balina denildiği söylenir. Ki balina nevilerinin en büyüğü olup yüz elli bin kilo ağırlığında gelebiliyormuş. Bugün bu hayvanın nesli tükenmek üzere bulunduğu söyleniyor. Ebû Ubeyde balinayı görünce İaşe olduğuna kanaat getirmiş ve kendi içtihadı ile onun yenmesi haram olduğunu söylemiştir. Sonra içtihadı değişmiş ve.: «Bu hayvan ölü de olsa size helaldir çünkü siz Allah yolunda çalışmaktasınız. Muztar da kaldınız. Muztar kalanlara haddi tecavüz etmemek şartiyîe Ölü hayvan eti yemeyi Allahü teâla mubah kılmıştır.» demiş ashab da yemişlerdir. hâdise Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e haber verilince: Allah-ın size çıkardığı bir rızıktır.» buyurarak yediklerinin helal olduğunu bildirmiş. Kendisi de getirilen balina etinden yemiştir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bu istemesi helal olduğunu bizzat yemek suretiyle göstererek ashabının kalblerini yatıştırmak içindir. Yahut balina Allah tarafından gönderilme bir yiyecek ve harikulade bir ikram olduğu için onunla teberrük etmek için yemiştir. bir rivâyetinde üçer üçer deve boğazladığı bildirilen zât Kays b. Sa-d b. Ubâde (radıyallahü anh.)-dır. deniz boyunda ne kadar kaldıkları muhtelif şekillerde rivâyet olunmuştur. Bir rivâyette bir ay diğer rivâyette on beş gün başka bir rivâyette onsekiz gün kaldıkları bildiriliyor. Bunların arası şöyle bulunmuştur. Esas itibariyle bulundukları yerde bir ay kalmışlardır. Bunu rivâyet eden râvi hâdiseyi iyi biliyor demektir. Bir aydan az kalındığını rivâyet edenler de fazlasını nefiy etmemişlerdir. Usûlü fıkhın meşhur kaidesine göre mefhumu adedin hükmü yoktur. Yani bir şeyde aded bildirmek o adedden fazla olmamasını iktiza etmez. Meselâ «sana bunu on kere söyledim» sözünden noksan ve fazlasız on kere söylemiş olmak lâzım gelmez. Onbeş kere söylemiş de olabilir. Bu kaide muarız delil bulunmadığı zaman böyledir. Halbuki burada fazlayı isbat eden delil vardır. Binaenaleyh onu kabul etmek gerekir. Iyâz rivâyetlerin arasını bulmak için: «Yarım ay kaldık diyen bu müddet zarfında balinadan taze et yediklerini kasdetmiş; bir ay kaldıklarını söyleyen ondan pastırma yaparak ayın yarısından sonra pastırmasını yediklerini anlatmak istemiştir.» diyor.