5328-) Bize Ebû Bekr b. Em Şeybe ile İbn-i Ebi Ömer de rivâyet ettiler. Lâfız İbn-i Ebî Ömer-indir. (Dediler ki): Bize Süfyân Süleyman Ahvel-den o da Mücahid-den o da Ebû ivazdan o da Abdullah b. Amr-dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kaplardan nebizi yasak edince ashab: (Deriden tulumu) herkes bulamaz ki!. dediler. Bunun üzerine müzeffetten gayri küpler hakkında kendilerine ruhsat verdi. Bâbın Enes Alî Âişe ve Abdullah b. Amr (radıyallahü anh) rivâyetlerini Buhârî «Kitâbu-l-Eşribe»-de İbn Abbâs rivâyetini «zekât» bahsinde tahrîc ettiği gibi Abdullah b. Amr rivâyetini Ebû Dâvûd ile Nesâî Hazret-i Ali rivâyetini Nesâî «Kitabu-l-Eşribe»-de muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. Bâbın şerhi ve zikredilen muhtelif kaplarda nebiz yapmanın hükmü iman bahsinde görülmüştü. Tekrar edelim ki burada zikri geçen kaplardan nebiz içmek İslâmiyetm ilk zamanlarında yasak edilmişti. Çünkü herhangi bir meyve şırasının bu kaplardan birinde şarab olmayacağından kimse emin değildi. Çok defa bir insan bunlardaki şıranın içki olmadığını zannederek bilmeden sarhoş olabilirdi. İçki de yeni haram kılınmıştı. Bundan dolayı yalnız tulumlara konulan nebizîn içilmesine müsaade edilmişti. Çünkü bunlardaki nebiz kolay kolay içki olmaz içki olduğu zaman da tulum patlar bu suretle içindekinin hâli belli olurdu. Aradan uzun zaman geçip içkinin haram kılındığı her tarafa yayıldıktan ve bu bütün müslümanların kalblerine yerleştikten sonra bu hüküm kaldırılarak deriden olsun toprak veya ağaçtan yapılsın bütün kaplara nebiz konulmasına müsaade buyurulmuştur. Ömer hazretlerine küplere nebiz konmanın yasak edildiği sorulduğu vakit «Öyle diyorlar...» diye cevap vermesi zahire göre bu nehyi inkârdır. Fakat diğer rivâyette aynı suale: «Evet yasak edildi...» diye cevap vermiştir. Bu iki rivâyetin arası şöyle bulunur: İbn-i Ömer (radıyallahü anh) evvelâ Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bu işi yasak ettiğini unutmuş; onun için inkâr etmiştir. Sonra hatırlayınca «Evet» demiştir. Hazret-i Câbir rivâyetinde «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e taştan bir çanak içinde nebiz yapılırdı» denilmesi yasak hükmünün kaldırıldığına bundan böyle testi ve kabağa ziftli ve katranlı kablara hatta onlardan daha kesif olan taştan yapılma çanaklara bile meyve şıralarının envai konulabileceğine açık delildir. Haccâc b. Şâir-den rivâyet ettiği altmış dört numaralı hadîs hakkında Kâdî Iyâz şunları söylemiştir: «Bu rivâyetle râvilerin biri tarafından değişiklik yapılmıştır. Doğrusu şöyledir: Ben size deri kaplardan maada bütün kaplara meşrubat koymanızı yasak etmiştim. Demek oluyor ki ibareden istisna edatı olan «illâ» atılmıştır. Fakat bu edat mutlaka lâzımdır.» Iyâz bundan önceki rivâyette de değişiklik yapıldığını söylemiştir. Ona göre ibarenin sahih şekli «Arlık bütün tulumlardan için!» değil; «Artık bütün kablardan içini» dir. Çünkü deri kablardan içmek zâten mubahdı. O anda mubah kılınan tulumlar değil; taş toprak vesâireden yapılan diğer kaplardı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in eski hükmü nesh eden buradaki beyanatından anlaşılıyor ki kablar sarhoş eder endişesi ile yasak edumiştir. Onlara çeşitli meyve nebizlerinin bir neviden yahut karışık nevilerden konmasının hükümde tesiri yoktur. Binâenaleyh karışık cinslerden yapılan nebizin içilmesine cevaz veren İmâm A-zam-a ve başkalarına bu kabda yapılan itiraz haksızdır. Mezheb taassubundan ileri gelmektedir. son hadîsinde «MÜzeffetten gayri küpler hakkında kendilerine ruhsat verdi...» cümlesi kendilerine evvelâ müzeffet denilen ziftli küpten başka küpler hakkında ruhsat verdiğine sonradan bu ruhsatı bütün kaplara teşmil ettiğine hamledilmiştir.