5392-) Bize bu hadîsi Abd b. Humeyd de rivâyet etti. ki): Bize Abdürrezzâk haber verdi. ki): Bize Mamer Zührî-den bu isnadla bu hadîsin mislini haber verdi. Yalnız o: hünsalaştırılması ağzı aşağı çevrilerek o sudan içmektir.» demiştir. hadîslerden Ömer b. Ebî Seleme rivâyetini Buhârî «Etime» bahsinde; Ebû Saîd rivâyetini «Kitâb-ul-Eşribe» Ebû Dâvud Tirmizî ve İbn-i Mâce aynı rivâyeti «Kitâb-ul-Eşribe»-de muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. Bütün bu hadîsler yemek yerken besmele çekilmesine ve yemeğin sağ elle yenilmesine delâlet etmektedirler. Sol elle yemenin şeytan işi olduğu bildirildiğine göre hadîsin zahiri şeytanın eli olduğunu onun da yeyip içtiğini göstermektedir. Ulema bu hususta ihtilâf etmişlerdir. Tiybî-ye göre şeytanın sol elle yeyip içmesi insanlardan olan yardımcılarını buna sevk etmesidir. Maksadı sâlih kullara zarar vermektir. Bazıları burada hadîsin zahiri mânâsından ayrılmaya sebep görmemiş: «Evlâ olan haberi zahiri mânâsı üzere bırakmak ve şeytan hakikaten yer içer demektir. Çünkü akıl bunu imkânsız görmez. Hadîsle de sabit olmuştur. Binâenaleyh te-vile ihtiyaç yoktur.» demişlerdir. şöyle diyor: «Şeytan bir cisimdir. Onun sağ eli olabilir. Lâkin sağ eliyle yemek yemez. Çünkü onun yaratılışı aksine çevrilmiştir. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de onun yaptığı gibi yapmaktan men etmiştir. İnsanın solu uğursuzdur denilebilir. Buna delil Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in sol eli taharetlenmek için tâyin buyurması ve kıyâmet gününde kâfire kitabının solundan verilmesidir. Binâenaleyh şeytanın her iki eli sol olabilir. Zira kendisi uğursuzdur. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) yemeğin bereketi gitmesin diye mümine sol eliyle yemesini yasak etmiştir.» Nevevî de diyor ki: «Bu ve bundan sonraki hadîsler de sağ elle yiyip içmenin müstehab sol elle yiyip içmeninse mekruh olduğuna delil vardır. Nâfi buna alıp vermeyi de ziyâde etmiştir. Fakat bu hüküm sağ elle yiyip içmeye hastalık yara ve daha başka bir özür olmadığına göredir. Özür bulunursa sol elle yemekte içmekte kerahet yoktur.» şeytanlar hakkında ulemâdan üç kavl naklediyor. Birinci kavle göre şeytanların bir kısmı yeyip içerler. İkinci kavle göre bir kısım şeytanlar yemezler içmezler. Üçüncü kavle göre bütün şeytanlar yeyip içerler. Aynî bu üçüncü kavil için itibardan sakıttır diyor. Hadîsin Seleme rivâyetlerinden bîrinde bir adam diye bahsedilen zat Büsr b. Râî El-Ayr-dır. Bu zat meşhur bir sahâbîdir. Iyâz hadîste onun hakkında: ancak kibir men etti.» buyurulmasına bakarak onun bir münafık olduğuna hükmetmek istemişse de bu doğru değildir. Zira mücerret kibir ve muhalefet münafık olmayı gerektirmez. Ancak buradaki emir vücub içinse ona itaat etmediğinden dolayı günahkâr olur. Ömer b. Ebî Seleme: «Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in terbiyesi altındaydım» demekle onun üvey oğlu olmak şerefine erdiğini anlatmak istemiştir. Çünkü annesi Ümmü Selenie «Ezvâcı Tahirat»-tandır. son rivâyetlerinde zikri geçen ihtinas kelimesinin asıl mânâsı kırılıp bükülmek kırıtmaktır. Bundan dolayı tabiat ve konuşmasında kadınlara benzeyen erkeklere muhannes hem erkeklik hem de kadınlık uzvu olan insanlara da hünsa derler. Burada bu kelimeden murad tulumu ağzı aşağı çevirerek ondan su içmektir. Ulemâ buradaki nehyin haram değil keraheti tenzihiye ifade ettiğinde müttefiktirler. Nehye sebep tulumun içinde zehirli veya zararlı bir madde olup da görmeden içenin karnına gitmesi ihtimâlidir deniliyor.