5760-) Bize bu hadîsi Abdullah b. Ömer b. Muhammed b. Et ân da rİ-vâyet etti. ki): Bize Alî b. Hâşim Talha b. Yahya-dan bu isnâdla rivâyette bulundu. Yalnız o şöyle dedi: Bunun üzerine yâ Eba-l-Münzir! Bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sen mi işittin? diye sordu. O da: Evet! Ey Hattaboğlu! Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in ashabı üzerine azab olma! dedi. Ömer-in Sühhanallah dediğini ve ondan sonraki sözünü anmadı.» hadîsi Buhârî «Kitâbu-l-İsti-zan»-da; Ebû Dâvud «Kİtâbu-l-Edeb»-de tahrîc etmişlerdir. Übeyy-in: «Onunla beraber kavmin en küçüğünden başkası kalkmaz» demesi Hazret-i Ömer-in sözünü red içindir. Bu sözün mânâsı şudur: Hazret-i Ebû Mûsa-nın söylediği bu söz meşhur bir hadîstir. Bunu biz büyüğümüz küçüğümüz biliriz. En küçüğümüz bile onu bellemiştir. Ebû Mûsa korku ve telâş içinde gelerek: «îzin istemek üç keredir!» dediği vakit ashabın gülmeleri onun telâşına şaştıkları içindir. Çünkü bu hadîsi hepsi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den işitip belledikleri için bu babda ona veya başkasına bir ceza verilmeyeceğinden emin idiler. Ömer-in Ebû Mûsa-ya karşı bu kadar sert ve titiz davranması onun yalan söylediğinden şüphe ettiği için değildir. Haber-i vahidi kabul etmediği için de değildir. Hazret-i Ömer ikide birde her mes-e-lede hadîs rivâyet etmek moda olur da bunu münafıklarla yalancılar hatta bâzı bid-atçılar fırsat bilerek her mes-elede yalandan bir hadîs uydururlar diye korktuğu için yapmıştır. Daha doğrusu Ebû Mûsa-nın rivâyetinden şüpheye düştüğü için değil başkalarının cür-et ve nifakından korkarak rivâyet kapısını kapamak istemiştir. Yoksa Ebû Mûsa-nın hadîs uyduracak kimselerden olmadığını kendisi pek âlâ bilirdi. O bu davramşıyle Hazret-i Ebû Mûsa-yi vasıta yaparak başkalarını menetmek istemiştir. Artık Ebû Mûsa kaziyyesini gören bir münafık veya yalancı hadîs uydurmak niyetinde olsa bile korkusundan bundan vaz geçerdi. son rivâyetinde görüldüğü vecihle Hazret-i Übeyy: «Ey Hattâb oğlu! Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in ashabına azâb olma!» dediği vakit Ömer (radıyallahü anh)’in: «Sübhanellah! Ben ancak bir şey işittim. Ve onun aslı olup olmadığını anlamak istedim» demesi de söylediklerimizi te-yid. eder. diyor ki: «Ulema İzin istemenin meşru- olduğuna icma- etmişlerdir. Bu hususta Kur-ân sünnet ve icma-ı ümmetden birçok deliller vardır. Bu işin sünnet vechi selâm verip üç defa izin istemektir. Böylece selâmla izin isteme bir araya getirilmiş olur. Nitekim bu cihet Kur-ân-ı Kerîm-de tasrih buyurulmuştur. Ulemâ selâmın mı önce verileceği yoksa iznin mi Önce isteneceği hususunda ihtilâf etmişlerdir. Sünnetin ifâde ettiği muhakkik ulemanın da kail olduğu sahîh kavle göre evvelâ selâm verilir. Sonra gireyim mi? diye sorulur. İkinci kavle göre evvelâ izin istenir. Üçüncü kavle göre —ki bu kavl ulemamızdan Marûdî-nin mezhebidir— izin isteyen kimse içeriye girmezden önce ev sahibini görürse evvelâ selâm verir. Aksi takdirde evvelâ izin ister. Selâmın önce verileceği hususunda Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den iki sahîh hadîs rivâyet olunmuştur. defa izin ister de kendisine izin verilmez ve hâne sahibinin işitmediğini zannederse bu hususta üç mezheb vardır. Bunların en meşhur olanına göre oradan dönüp gider izin istemeyi tekrarlamaz. İkinci kavle göre izin istemeye devam eder. Üçüncü kavle göre izin kelimesiyle söze başlamışsa onu tekrarlamaz başka bir sözle izin istemişse tekrarlar. Bu hususta en açık delille amel etmek isteyenin hücceti Resû-üllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in bu hadîste bildirilen (Kendisine izin verilmezse geri dönüversin) sözüdür. îzin istemeye devam eder diyenler izin istemeyi ev sahibinin işittiğine hamle derler.» rivâyetler kapıya gelen bir müslümanın sâde selâm vermekle yetinmeyip kendisini ev sahibine bildirmenin lüzumuna ashâb-ı kirâmın hak uğrunda kimseden korkmadıklarına delildirler.