6922-)
Bana Abdü;l-A-lâ;b. Hammad rivâyet etti. ki): Mâlik b. Enes-e okudum. H. Kuteybe b. Saîd dahi Mâlik-den — ona okunanlar meyanında — o da Ziyâd b. Sa-d-dan o da Amr b. Müslim-den o da Tâvus-dan naklen rivâyet etti ki: (Şöyle dedi): (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından bir takım insanlara yetiştim ki: Her şey kaderledir diyorlar. Abdullah b. Ömer-i de şunu söylerken dinledim: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): şey kaderledir. Acz ve iktidar yahut iktidar ve acz bile!» buyurdular. Iyâz bu hadisdeki Acz ve Keys kelimelerinin ibaredeki «şey» üzerine atfedilerek mecrur dahi rivâyet edildiklerini söylemiş ve: «İhtimal buradaki âcizden murad; zahirî mânâsıdır. Ki: O da kudretsizliktir. Bazıları onun yapılması gereken şeyi terketmek sonraya bırakmak ve vaktini geçirmek mânâsına geldiğini söylemişlerdir. Bu kelimenin tâatlardan âciz kalmak mânâsına gelmesi dahi ihtimal dâhilinde olduğu gibi dünya ve âhirete ait umumî işlerde acz kastedilmiş olması da muhtemeldir.-Keys aczin zıddı olup neşat ve iktidar mânâsına gelir. Hadîs-i şerif âcizin aczi muktedirin kudreti bile mukadderdir manasınadır.» diyor.