Risale-i Nur mizanlarından On Üçüncü Sözün İkinci Makamının haşiyesidir Kategorisindeki Tüm İçerikler

Hapse düşmüş bir genç, dünyevî istikbali için hiçbir faaliyet gösterecek halde değildir. Eğer hapis müddeti de uzunsa, çıktığında artık bir meslek sahibi olma şansını da büyük ölçüde kaybetmiştir. Zaten kısa olan bu dünya hayatının en verimli dönemi olan gençliğini hapiste geçirmeye mahkûm olan bir genç, bu halden büyük ızdırap duyar ve istikbalinden fazlasıyla endişe eder. Böyle bir kişinin hakiki tesellisi, bu dünyanın zevk ve safa yeri olmayıp “bir imtihan meydanı ve âhiretin tarlası” olduğu hakikatini göz önüne alarak, hapis müddetince birçok haramdan uzak kalmanın rüçhaniyetini de iyi kullanıp bâki olan âhiret için bir çalışmak, o âlemde yüzünü güldürecek, derecesini artıracak ve yaptığı hatalara da kefaret olacak hayırlı işler yapmaktır.

Risale-i Nur'da, insanın mahiyeti, dünyaya gönderiliş hikmeti, hangi amellerle manen terakki edip cennete layık kıymet alacağı, âhiret hayatına göre dünya hayatının gölge gibi zayıf kaldığı, ibadetin ehemmiyeti gibi konular insanın hem aklını ikna, hem kalbini tatmin, hem bütün hissiyatını doyuracak bir mükemmellikte işlendiğinden, bu derslere herkesin büyük ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç noktasında birinci sırayı mahpuslar alırlar. Bu derslerdeki hakiki teselli ile onların o mahzun, münkesir ve ümitsiz kalpleri ferahlar, canlanır ve ümitle dolar. Böylece, Allah’a karşı ubudiyet vazifelerini severek, büyük bir iştiyak ve hassasiyetle yerine getirirler.

"Gençlik damarı, akıldan ziyade hissiyatı dinler. His ve heves ise kördür, akıbeti görmez. Bir dirhem hazır lezzeti, ileride bir batman lezzete tercih eder. Bir dakika intikam lezzeti ile katleder, seksen bin saat hapis elemlerini çeker." (Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makamın Haşiyesi)

Çoğu zaman gencin hareketini, davranışını mantığı değil, duyguları belirler. Bu da elem, pişmanlık ve günah kapılarının açılmasına sebep olur. His ve heves akıbete ve sonuca bakmaz, o andaki lezzete bakar, sadece alacağı lezzeti düşünür. Dolayısı ile his ve hevese teslim olmuş bir insanın başı büyük bir bela içindedir demektir.

“Bir dirhem hazır lezzeti, ileride bir batman lezzete tercih eder.” ifadesi kâr-zarar hesabı yapılamadığını gösterir. Hisleriyle hareket eden “Anı yaşar!..” sonunu düşünmez. Anlık küçük kâr ile gelecekteki büyük kazanç arasında kalındığında tercih, geçici haz duygusundan yana olur. Yani lezzet söz konusu olduğunda küçüklüğüne bakılmaz. Onu elde etmek için elinden geleni yapar. Bu uğurda hissiyat itici unsurdur. Duygularından sıyrılıp mantıklı bakmaya başlasa o arzudan vazgeçmesi gerekecektir.

His ve heves, bir dakikalık intikam lezzeti ile seksen bin saat hapis elemi arasında kaldığında bir dakikalık intikam lezzetini seçecek kadar kör ve sağırdır. Bu yüzden his ve hevesin güçlü olduğu gençlik döneminde, çok dikkatli olmak gerekiyor.

İlave bilgi için tıklayınız:

- GENÇLİĞİN KURTULUŞ REÇETESİ

- GENÇLİK, HELAL DAİRE, GÜNAH VE HARAMLAR

"Evet, gençlik damarı akıldan ziyade hissiyatı dinler. His ve heves ise kördür, akıbeti görmez. Bir dirhem hazır lezzeti, ileride bir batman lezzete tercih eder; bir dakika intikam lezzeti ile katleder, seksen bin saat hapis elemlerini çeker. Ve bir saat sefahet keyfiyle, bir namus meselesinde binler gün hem hapsin, hem düşmanının endişesinden sıkıntılarla ömrünün saadeti mahvolur."

"Bunlara kıyasen, biçare gençlerin çok vartaları var ki, en tatlı hayatını, en acı ve acınacak bir hayata çeviriyorlar. Ve bilhassa şimalde koca bir devlet, gençlik hevesatını elde ederek bu asrı fırtınalarıyla sarsıyor. Çünkü akıbeti görmeyen kör hissiyatla hareket eden gençlere, ehl-i namusun güzel kızlarını ve karılarını ibâhe eder. Belki hamamlarında erkek-kadın beraber çıplak olarak girmelerine izin vermeleri cihetinde bu fuhşiyatı teşvik eder. Hem serseri ve fakir olanlara zenginlerin mallarını helal eder ki, bütün beşer bu musibete karşı titriyor." (Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam)

Gençlerin önünde çok büyük tehlikeler bulunuyor. Bu tehlikelere karşı tedbir alınmazsa yani aklı başında hareket edilmezse, hayatının en tatlı dönemini en acı bir şekle sokabilir.

Özellikle komünizm, gençliğin bu damarını ve körlüğünü kullanarak bu asrı fırtınaları ile sarsıyor. Komünizm zehirli felsefi düşünceleri ile gençliği anarşide ve düzen tanımaz eylemlerde kullanıyor. Kuzeydeki koca devlet komünizm ile yönetilen SSCB yani Sovyet Rusyası idi.

Evet, his ve hevesle her şeyi tartan ve hissi ciddi anlamda etkileyen bu zamanın günahlarına karşı zamanın gençlerine ve insanlarına Allah kolaylık versin inşallah.

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Sizdeki gençlik katiyen gidecek. Eğer siz daire-i meşrûada kalmazsanız, o gençlik zâyi olup başınıza hem dünyada, hem kabirde, hem âhirette kendi lezzetinden çok ziyâde belâlar ve elemler getirecek..." cümlelerini izah eder misiniz?

- RİSALE-İ NUR VE GENÇLİK

- GENÇLİĞİN KIYMETİNİ BİLMEK!..

"…Ve bilhassa şimâlde koca bir devlet, gençlik hevesâtını elde ederek, bu asrı fırtınalarıyla sarsıyor. Çünkü âkıbeti görmeyen kör hissiyâtla hareket eden gençlere ehl-i nâmusun güzel kızlarını ve karılarını ibâhe eder. …  Hem, serseri ve fakir olanlara zenginlerin mallarını helâl eder ki, bütün beşer bu musîbete karşı titriyor."(1)

Şimaldeki koca devletten maksat Rusya’dır. Yakın zamana kadar dünya siyasetine iki devlet istikamet veriyordu: Amerika ve Rusya. Daha sonraları Rusya’nın adım adım gerilemesiyle Avrupa ülkeleri, bilhassa Almanya, uzak doğuda ise Japonya öne çıktılar.

Her ne kadar "sefahet" denilince Avrupa hatıra gelirse de, Rusya’da bir grup komünist parti üyesinin büyük bir coğrafyayı hâkimiyetleri altında tutmasında iki faktörün rolü büyüktür: Cebir ve sefahet. O azınlık idareciler, ülkeyi bir taraftan zulümleriyle inletirken, öte yanda gençleri ifsad etmek için içki alışkanlığını hastalık derecesinde yaygınlaştırdılar ve ahlâksızlığın her nev’ini teşvik ettiler.

Üstad'ın yazdıkları Rusya’da aynen tatbik edilmiştir. Rusya’yı idare eden Komünist Parti idarecileri, kendi halklarını böyle esir ve sefih yaparlarken, dış ülkelerde “eşitlik ve sosyal adalet” propagandalarına ağırlık verdiler. Buralarda, bilhassa Türkiye’de sefaheti yaymak için hususî bir gayret göstermelerine lüzum yoktu, çünkü bu menhus işi “Avrupa’nın nâşir-i efkârı olan gazeteler,..”  en ileri derecesiyle zaten icra ediyordu.

Türkiye’de ve birçok geri kalmış ülkede servet düşmanlığını ön planda tuttular. Kendilerine bağlı yazarlar, bütün makalelerinde, roman ve hikâyelerinde sürekli olarak insanların eşit oldukları tezini işlediler ve zengin-fakir ayırımını durmadan körüklediler.

İç savaşları doğurabilecek bu büyük tehlike hakkında Üstadımızın “bütün beşer bu musîbete karşı titriyor” ifadesi aynen yaşanıyordu.

Üstad'ın zamanında, ülkemizi idare edenler de sosyalist fikre çok sıcak bakıyorlardı. O dönemde Türkiye’nin yüzü Avrupa’dan çok, Rusya’ya dönüktü. İç savaş tehlikesi Türkiye için de aynen geçerliydi. Ancak o kirli oyun, ülkemizde hakikî mânâda icra edilemedi. İnsanlar dinden uzaklaştırılıp, sefahete teşvik edilseler de birbirlerine düşman kamplara bölünmediler. Sonraki yıllarda ise iman ve Kur’ân hizmetinin, büyük baskılara rağmen, kalplerde mâkes bulmasıyla  iç savaş tehlikesi de ülke gündeminden yavaş yavaş kalktı. Türkiye bölünmedi, ama sonunda Rusya bölündü. Bu bölünme ile sağlanan kısmî hürriyet ikliminde, iman ve Kur’ân fedaileri Rusya’daki insanların da imdadına koşmaya başladılar.

Günümüzde ülkemizde cereyan eden terör hareketleri artık Rusya’dan ziyade  dünya çapında silah ve uyuşturucu ticareti yapan çirkef şebekelerin marifetidir. Birçok devletin de bu ifsat komiteleriyle gizli veya açık irtibatı vardır; hatta bunların bir kısmını da zaten kendileri kurdurmuşlardır. Ülkemizin terakki ve teâlisini istemeyen iç ve dış mihraklar, bu fesat şebekelerine maalesef, destek olmaktadırlar.

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.

Metinde geçtiği üzere, şimalden gelecek iki tehlikeden birincisi, namus ve iffetin ortadan kaldırılıp ahlâksızlığın (sefahat) cemiyete hâkim olması.

İkinci tehlike ise “serseri ve fakir olanlara zenginlerin mallarının helâl” edilmesiyle bir iç savaş atmosferinin hazırlanması.

"...Eğer terbiye-i Kur'âniye ve Nur'un hakikatleriyle kendini muhâfaza eylese, tam bir kahraman genç ve mükemmel bir insan ve mesut bir Müslüman ve sâir zîhayatlara, hayvanlara bir nevi sultan olur."(1)

“Terbiye-i Kur’âniye” ifadesi, bütün Müslümanları ihtiva eder. Nur Talebeleri de Kur’ân'ın bu asırdaki manevî tefsiri olan Nur Risalelerinin hakikatleriyle kendilerini bu ve benzeri tehlikelerden muhafaza etmektedirler.

“Sultan olma” meselesi ise, insan nevinin arza halife olmasını ifade eder. Bütün insanlar bu şerefe sahip olarak ahsen-i takvimde yaratılmışlardır. Ancak, bunun icabını yerine getirerek, iman, salih amel ve takva dairesinde yaşayanlar “sair zihayatlara, hayvanlara bir nevi sultan” olurlar. Aksi yolda gidenler ise, Kur’ân'ın haber verdiği gibi, hayvanlardan daha aşağı düşerler.

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz. 

"Evet, bir genç, hapiste, yirmi dört saat her günkü ömründen tek bir saatini beş farz namaza sarf etse ve ekser günahlardan hapis mâni olduğu gibi, o musîbete sebebiyet veren hatâdan dahi tevbe edip sâir zararlı, elemli günahlardan çekilse, hem hayatına, hem istikbâline, hem vatanına, hem milletine, hem akrabâsına büyük bir faydası olması gibi; o on, on beş senelik fânî gençlikle, ebedî parlak bir gençliği kazanacağını, başta Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân, bütün kütüb ve suhuf-u semâviye katî haber verip müjde ediyorlar."(1)

Bu cümlede birkaç nokta nazara veriliyor:

- Günün bir saatini namaza vermesi.
- Hapsin, dışarıda işlenecek günahlara engel olması.
- Hapse sebep olan hatasından tövbe etmesi.
- Hapis müddetince de sair günahları işlememesi.

Bu şartları yerine getiren bir genç, kendi hayatını İslamî çizgiye çekmiş olur. Bu halin hapis sonrası da, İnşallah, devam etmesiyle, istikbal hayatını istikamet üzere tanzim eder, aynı hatalara bir daha düşmemeye çalışır. Böylece hem akrabalarına, hem vatanına, hem milletine faydalı bir evlat olur.

Ebedî saadet bir anda da kazanılır. Bir insan bir an iman edip hemen vefat etse ebedî saadete nail olur. Hissiyatın akla galip geldiği on beş senelik gençlik hayatını iman ve ibadet dairesinde geçiren bir gencin, daha sonraki hayatını da aynı şekilde geçirmesi ve ebedî saadete mazhar olması kuvvetle muhtemeldir.

“Başta Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyân, bütün kütüb ve suhuf-u semâviye kat’î haber verip müjde” ettikleri haber, “Gençliğini iman ve salih amel dairesinde geçirenlerin cennette ebedî bir gençliğe kavuşacaklarıdır.” Dünyevî cezalar bu hükmü bozamaz. Zerre miskal hayır ve şerrin tartılacağı mizanda, o suçlar ve çekilen cezalar da yerlerini alacaklar, hüküm “günahların ve sevapların galip yahut mağlup gelmesine” göre tahakkuk edecektir.

Gençliğini iman ve salih amel dairesinde geçirenler, mizanda günahları galip gelerek cehenneme girseler de sonunda “Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyânın, bütün kütüb ve suhuf-u semâviyenin kati haber verdiği” ebedî saadete ereceklerdir.

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.

Gençlik, helal ve meşru dairede sarf edildiğinde hem dünyada büyük bir nimete dönüşür hem de ahirette sonsuz bir gençliğin kazanılmasına vesile olur. Yani gençlik ebedi saadeti kazanmada kuvvetli bir araç ve etkili bir vasıtadır. Çünkü en güzel ibadetler, gençlik döneminde yapılan ibadetlerdir.

Şayet gençlik nimetini haramlarda sarf edersek, gençlik hayırda olduğu gibi şerde de çok etkili ve dehşetli bir vasıta olduğu için insanın başına büyük belalar ve elemli musibetler getirir. Üstad'ımızın başka yerde ifade ettiği bu mana ne kadar düşündürücüdür:

"O gençliğin suistimaliyle gelen hastalıkla hastahanelere ve taşkınlıklarıyla hapishanelere ve kalp ve ruhun gıdasızlık ve vazifesizliğinden neşet eden sıkıntılarla meyhanelere, sefahathanelere veya mezaristana düşeceklerini bilmek istersen, git hastahanelerden ve hapishanelerden ve meyhanelerden ve kabristandan sor. Elbette, ekseriyetle gençlerin gençliğinin suistimalinden ve taşkınlıklarından ve gayrimeşru keyiflerin cezası olarak gelen tokatlardan eyvahlar ve ağlamalar ve esefler işiteceksin." (Şualar, On Birinci Şua, Beşinci Mesele)

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Hastahanelerden ve hapishanelerden ve meyhanelerden ve kabristandan sor." Bu suali sadece gençlere mi soracağız?

- GENÇLİĞİN KURTULUŞ REÇETESİ.

"Eğer mahpus, zulmen mahkûm olmuşsa, farz namazını kılmak şartıyla her bir saati bir gün ibadet hükmünde olduğu gibi, o hapis onun hakkında bir çilehane-i uzlet olup eski zamanda mağaralara girerek ibadet eden münzevî salihlerden sayılabilirler."

Burada kişi haksız bir şekilde hapse atılmış ise ve farz namazlarını da kılıyorsa, hapiste geçirmiş olduğu her bir saati bir gün ibadet olur. Bir saatinin bir gün ibadete dönüşmesindeki sebep masum olması oluyor. Bu masumiyeti onu münzevi salihlerden yapıyor. 

"Eğer fakir veya ihtiyar veya hasta ve iman hakikatlerine müştak ise, farzını yapmak ve tövbe etmek şartıyla, her bir saatleri dahi yirmişer saat ibadet olup, hapis ona bir istirahathâne ve merhametkârane ona bakan dostlar için bir muhabbethâne, bir terbiyehane, bir dershane hükmüne geçer. O hapiste durmakla, haricindeki müşevveş, her tarafta günahların hücumlarına mâruz serbestiyetten daha ziyade hoşlanabilir, hapisten tam terbiye alır. Çıktığı zaman bir katil, bir müntakim olarak değil, belki tövbekâr, tecrübeli, terbiyeli, millete menfaatli bir adam çıkar."

Bu paragrafta ise kişi bir suç ve günahtan dolayı hapse girdiği, ama aynı zamanda hem fakir, hem yaşlı hem hasta hem iman hakikatlerine muhtaçlığını idrak etmiş, hem farz namazlarını kılıp hem de samimi bir şekilde işlediği günahtan tövbe ediyor ise, o zaman bir saati yirmi saat sevaba dönüşüyor.

Haksız yere hapse atılmış olanda hem bu kadar şartlar yok, hem sevabı 4 saat daha fazla.  

"Hapiste geçen ömür günleri, her bir gün on gün kadar bir ibadet kazandırabilir. Ve fâni saatleri, meyveleri cihetiyle mânen bâki saatlere çevirebilir. Ve beş on sene ceza ile milyonlar sene haps-i ebedîden kurtulmaya vesile olabilir. İşte, ehl-i iman için bu pek büyük ve çok kıymettar kazanç şartı, farz namazını kılmak ve hapse sebebiyet veren günahlardan tövbe etmek ve sabır içinde şükretmektir. Zaten hapis çok günahlara mânidir, meydan vermiyor."(1)

Bir güne on gün sevap meselesinde ise, Allah bir hasenata on misli sevap verdiğini ayetlerinde şu şekilde ifade ediyor;

“Şu kesindir ki Allah kullarına zerre kadar bile zulmetmez. Ama kulun zerre kadar bir iyiliği bile olsa, onu kat kat artırır ve ayrıca kendi tarafından büyük bir mükâfat verir.” (Nisa, 4/40)

“Kim Allah’a güzel bir işle gelirse, iyilik işlerse, ona on misli verilir; kim de bir kötülükle gelirse, sadece kötülüğüne denk bir ceza görür ve hiç kimseye haksızlık edilmez.” (Enam, 6/160)

Dolayısı ile hapiste geçirilen her bir günün sevabı on günlük sevaba tekabül ediyor.

Bir saatin 20 ya da 24 saat sevap olması da bu ayetlerden mülhem manalardır. Yani kişinin şartları ağırlaştıkça sevabı da ona göre çoğalıyor. Farklı rakamların olması bu yüzdendir. Şayet herkese eşit sevap verilmiş olsa, şartları ağır olanlara haksızlık edilmiş olurdu. Haksız yere hapis yatanın sevabı ile bir suçtan dolayı hapse girmiş ama tövbe etmiş birisinin sevabı eşit olamaz.

Hatta salih insanların zulmen hapiste geçirdiği her bir dakikası bir gün ibadet kadar sevaplı ve faziletli olabilir. Sevapların dağılımında kişinin manevi durumu ve masumiyeti de çok önemlidir. Hazreti Yusuf (as)’in zindanda geçirdiği bir dakikası ile Üstad'ın geçirdiği bir dakika arasında da azim bir fark olacaktır. Rakamların muhtelif olması durumların çeşitliliğinden dolayıdır.

Yine de işin doğrusunu Allah bilir. Allah adil olduğundan, Üstadımızın bu bahsettiği genel sayılardan farklı olarak herkesin durumuna tamı tamına hakkettiği kadar sevap vereceği elbette adaletinin gereğidir. Kur'anda Kadir Gecesi'nin bin aydan daha hayırlı olduğu açıkça ifade edilmiştir.(bk. Kadir, 97/3) Buradan da anlaşıldığı gibi bin aydan hayırlı demek, herkesin sevabının farklı olduğu anlamındadır. Belki de bazılarına bin ay iken, bazılarına binlerce ay olabilir. Hasta, mazlum, masum, salih, halis, uyanık, uykulu olma hallerine göre sevapları da farklı olacaklarına işarettir. 

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam.

"Ey zevk ve lezzete mübtelâ insan! Ben yetmiş beş yaşımda, binler tecrübelerle ve hüccetlerle ve hâdiselerle aynelyakîn bildim ki, hakiki zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imândadır ve imân hakikatleri dairesinde bulunur. Yoksa, dünyevî bir lezzette çok elemler var. Bir üzüm tanesini yedirir, on tokat vurur gibi, hayatın lezzetini kaçırır."(1)

a. "Binler tecrübeler, hüccetler ve hadiselerle aynelyakin bildim ki,.." ifadesini nasıl anlamalıyız? Üstadımız nelere şahit olmuş olabilir?

b. İman dairesinde olanların elemleri, kederleri, hayat sıkıntıları olmuyor mu?

c. Dünyevi lezzetler için; "bir üzüm tanesi yedirir on tokat vurur" ne demektir?

d. Üstat Hazretleri, “Hakikî zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imandadır.” buyuruyor. Hâlbuki günümüzde  strese karşı neşeli olmak, gülmek, eğlenmek tavsiye ediliyor. Dengeyi sağlamak adına Risalelerde ne tavsiye ediliyor?

a. Önce şunu ifade edelim: Buradaki sözü edilen "aynelyakîn", imandaki “yakîn” mânâsında değil, hâdiselere bizzat şahit olma mânâsında kullanılmıştır. Yani Üstadımız başından geçen yahut şahit olduğu bütün  hâdiselerin verdiği tecrübe ile iman dairesinde huzur ve saadetin, günah dairesinde de  elem ve huzursuzluğun olduğunu ifade ediyor.

 Üstad Hazretleri, kendi ifadesiyle, “her şeyde rahmet-i İlahiyenin izini, özünü, yüzünü” gören büyük bir mürşid olduğu için, bütün musibetleri ve maruz bırakıldığı bütün elemleri gülerek karşılamış, başına imtihan cihetiyle gelen bütün sıkıntılarda, hapislerde, sürgünlerde, ihanetlerde hiç sarsılmamış ve bunların hepsinde inayet-i İlahiyenin bir cilvesi olduğunu hissetmiş, talebelerini de bu noktada sabır ve tahammüle teşvik etmiştir. Bunların çok az bir kısmı Lahika Mektuplarında yazılmakla beraber, büyük kısmı Üstad'ın âhirete göçmesiyle birlikte bizim bilgi sahamızdan kaybolmuştur.

b. Nurlarda geçen, “Bize tattırdığın nimetlerin asıllarını, menbalarını göster.” cümlesinden de anlaşılacağı gibi, bu dünya gölgeler âlemidir, asıllar âhirettedir. Dünyadaki bahçeler, cennet bahçelerinin gölgeleri, dünyadaki nehirler cennet ırmaklarının gölgeleri olduğu gibi, dünyadaki zevkler ve hazlar da cennettekilerin gölgeleri hükmündedir. Yani onlardan o kadar zayıf ve o kadar uzaktırlar.

Bu şuurda olan bir mü’min, “Dünyada rahat yoktur.”(2) hadis-i şerifinin ışığında, dünyanın rahat etme yeri değil, çalışma yeri olduğunu bilir. Yaratılış gayesi olan ibadet vazifesini aksatmadan yerine getirir.

Dünya işlerini bu şekilde ebedileştiren bir mümin için hastalıklar ve musibetler de Üstad'ın ifadesiyle, birer “menfî ibadet” olurlar. Onlara sabır ve tahammül etmek, kimden geldiğini bilerek şikâyet yoluna gitmemek, çaresi olan bir müşkilin halli için sebeplere teşebbüs ettikten sonra Allah’a tevekkül etmek, mü’min için, bu dünyayı bir saadet diyarı haline getirir. 

Dünyanın keder ve elemleri insan kalbini ebedî âleme çevirmeleri, günahlara kefaret olmaları, sabredenlerin derecelerini artırmaları cihetiyle, mü’min için ayrı birer rahmet vesilesidirler.

c. Dünya hakikî zevk yeri değil, bir imtihan meydanıdır. Bu meydanda, birtakım nimetleri tatsak bile, Üstad'ın buyurduğu gibi, “Tasavvur-u zevalden gelen elemler kalbi kanatıyor.” Alınan lezzet ondan ayrılmanın elemi yanında çok küçük kalıyor.

Öte yandan, dünya nimetlerine kavuşmak için büyük gayretler gösteriliyor. Çekilen sıkıntılar aylarca sürdüğü halde, alınan lezzet birkaç dakika yahut birkaç saat kadar kısa kalıyor. Bu yönüyle de bir üzüm yedirmenin bedeli yüz tokat oluyor.

“...Bu zamanda isrâfâta medar olacak para çok pahalıdır. Mukabilinde bazan haysiyet, namus rüşvet alınıyor. Bazan mukaddesât-ı diniye mukabil alınıyor, sonra menhus bir para veriliyor. Demek, mânevî yüz lira zararla maddî yüz paralık bir mal alınır.”(3)

Dünya lezzetlerini acılaştıran en büyük hâdise, firak ve ölümdür. Meselâ, gençlik ve sıhhat iki büyük nimettir, bütün lezzetlerin de kaynağıdır. Lakin bu iki nimet en fazla yirmi otuz yıl sürüyor, sonra yerini hastalığa ve yaşlılığa bırakıyor. İhtiyarlık ve hastalık dönemlerinde çekilen acılar ve sıkıntılar yanında gençlikte tadılan zevkler bir üzüm yemek kadar küçük kalıyorlar.  

d. Elem ve kederin iki farklı şekli vardır. Birisi imansızlıktan veya zaaf-ı imandan neş’et eder.  İnanmayan ve gaflete dalan insanlar bu üzüntülerini eğlencelerle ve sefahet ile örtmeye çalışıyorlar. Ölümü ve azabı düşünmemek için içki, uyuşturucu, kumar gibi gayrimeşru şeylerle akıllarını, Üstad'ın ifadesiyle “tenvim edip” uyutuyorlar.

Elem ve kederin bir başka şekli ise, kâmil müminlerde görülür. Onlar nefislerini, gaflet ve günahlardan korumak için, “Lezzetleri acılaştıran ölümü çok zikrediniz.”(4) hadîs-i şerîfine ittiba ederek ölümü çokça hatırlar ve bütün güçleriyle  ölüm ötesine hazırlanırlar.  Ölmeden önce kendilerini hesaba çeker, emaneti sahib-i hakikisine teslim edinceye kadar nefisleriyle mücadele ederler.

Bu konuda Risalelerden dersler:

Risale-i Nur’da huzur ve saadetin menbaının iman ve ibadet olduğu ifade edilir.

Saadet, kelime olarak, mesut ve mutlu olmak manasındadır. İlâhî Fermanda da haber verildiği gibi “...Kalbler ancak Allah’ı anmakla mutmain olur." (bk. Ra'd, 13/28) Onun ile saadete erer. 

Dünyanın bütün meşru lezzetleri fanidir ve ebedî alem için yaratılan insan bu dünyaya keyif sürmek ve lezzet almak için gelmemiştir.

Üstad Hazretlerinin ifadelerinde saadet şu şekilde tarif ediliyor:

"Hayatın lezzetini ve zevkini isterseniz, hayatınızı imân ile hayatlandırınız ve ferâizle zînetlendiriniz ve günahlardan çekinmekle muhâfaza ediniz."(5)

“Ve fısk ve sefahete seni teşvik eden şeytana ve o adama dersin: Eğer ölümü öldürüp, zevâli dünyadan izale etmek ve aczi ve fakrı beşerden kaldırıp kabir kapısını kapamak çaresi varsa, söyle, dinleyelim. Yoksa, sus!”(6)

"Ey zevk ve lezzete müptelâ insan! Ben yetmiş beş yaşımda, binler tecrübelerle ve hüccetlerle ve hadiselerle aynelyakin bildim ki, hakikî zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imandadır ve iman hakikatleri dairesinde bulunur. Yoksa, dünyevî bir lezzette çok elemler var. Bir üzüm tanesini yedirir, on tokat vurur gibi, hayatın lezzetini kaçırır."(7)

"Demek iman bir mânevî tûbâ-i Cennet çekirdeğini taşıyor. Küfür ise mânevî bir zakkum-u Cehennem tohumunu saklıyor. Demek selâmet ve emniyet yalnız İslâmiyette ve imandadır. Öyleyse biz daima 'Elhamdü lillâhi alâ dini'l-İslâm ve kemâli'l-îman' demeliyiz."(8)

Dipnotlar:

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.
(2) bk. Ahmed b. Hanbel, Zühd, s. 128.
(3) bk. Lem'alar, On Dokuzuncu Lem'a.
(4) bk. Tirmizi, Zühd 2.
(5) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.
(6) bk. Sözler, Yedinci Söz.
(7) bk. a.g.e., On Üçüncü Söz, İkinci Makam.
(8) bk. a.g.e., İkinci Söz.

Üstad'ımız bu gibi ifadeleri ilk etapta mahpuslara verse bile aslında herkesin bu ifadeden hissesi vardır. Gençlikte birtakım hata ve yanlışlar yüzünden dünyamız ağlıyor ve hayatınız acılaştı ise en azından geri kalan ömrümüzü iman ve ibadet yolunda sarf ederek ahiretimizi kurtarmalıyız. Böylece baki âlemde ağlayanlar zümresine iltihak etmemeliyiz.

Dünya hayatında başa gelen bela ve sıkıntılar gelip geçicidir, ama ahirette azap ve acılar daimidir. Bu sebeple ahiretimizi heba edecek tavır ve günahlardan, yılandan akrepten kaçar gibi kaçınmalı meşru ve ibadet dairesinde hareket etmeliyiz.

İlave bilgi için tıklayınız:

- GENÇLİĞİN KURTULUŞ REÇETESİ.

- "Sizdeki gençlik katiyen gidecek. Eğer siz daire-i meşrûada kalmazsanız, o gençlik zâyi olup başınıza hem dünyada hem kabirde hem ahirette kendi lezzetinden çok ziyade belalar ve elemler getirecek..." cümlelerini izah eder misiniz?

- "Hastahanelerden ve hapishanelerden ve meyhanelerden ve kabristandan sor." Bu suali sadece gençlere mi soracağız?

"Ey hapis musîbetine düşen bîçareler! Mâdem dünyanız ağlıyor ve hayatınız acılaştı. Çalışınız; âhiretiniz dahi ağlamasın ve hayat-ı bâkiyeniz gülsün, tatlılaşsın; hapisten istifade ediniz. Nasıl, bazen ağır şerâit altında düşman karşısında bir saat nöbet, bir sene ibâdet hükmüne geçebilir; öyle de sizin, bu ağır şerâit altında, her bir saat ibâdet zahmeti, çok saatler olup, o zahmetleri rahmete çevirir."(1)

Ağır şartlar altında yapılan ibadetlerin, hizmetlerin mükâfatı da o nisbette büyük olur. Bu ağır şart fakirlik de olabilir, hastalık da olabilir, hapis de olabilir. Sıkıntı çeken o kişinin başka suçları ve günahları bu kanunun işlemesine tesir etmez. Zerre miskal sevap da zerre miskal günah da ayrı değerlendirilir.

Üstad'ın şu ifadelerinin de bu konuyla yakın alâkası olduğunu düşünüyorum:

“Hem dünyada, hayatın hakkı şamil ve âmmdır. O rahmet-i âmmenin bir cilve-i manidar, onun bir sırr-ı hikmeti var; küfür mani değildir.”(2)

Demek ki, Cenab-ı Hakk’ın esmâ tecellilerini birbiriyle karıştırmamak gerekiyor. Tarlasını eken bir dinsize rızkını vermesi “Rezzak” isminin muktezasıdır. O kişiyi âhirette cehennemine koyması da “Âdil” isminin icabıdır.

Buna göre, sıkıntı ve zahmetler içinde ibadet yapan kişinin, bunun mukabilinde kat kat almasını iktiza eden İlahî hikmet ve adalet, o kişinin başka günah ve isyanlarına bakmaz. Onların cezası ayrı, bunun mükâfatı ayrıdır.

Burada esas olan musibetlere sabretmektir. Bazen olur ki, dışarısı hapisten daha meşakkatli, daha ağır bir imtihan olabilir. Öyle ise nerede olursa olsun, ağır musibetlere sabretmekle  büyük sevaba nail olunur.

Dipnotlar:

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.
(2) bk. age., Lemeât.

Zeval; yok olmak, son bulmak manasındadır. Elemin bitmesi lezzet, lezzetin bitmesi ise elemir.

“Zeval-ı elemin lezzet olması” bütün canlılar âlemi için geçerlidir. Bir hastalıktan şifa bulmanın lezzetini bütün canlılar tadarlar ve bundan kendilerine göre bir sevinç, bir ferah duyarlar.

“Zeval-i lezzetin elem olması” ise akıl sahipleri için geçerlidir. Diğerleri, lezzetin ne gelmesini ne de gitmesini düşünecek halde değildirler. Onlar sadece hazır zamanda tattıkları lezzetle zevk duyarlar, onun gitmesiyle çok kısa süren bir elemleri olsa da bunu uzun süre düşünecek halde değildirler.

Kâmil mü’minlerin halleri daha başkadır. Onlar bütün hayrın Allah’ın elinde olduğunu bilir, ondan gelen her şeyi güzel görürler. “Esmâ-i hüsnânın hepsi güzel olduğu gibi, bunların bütün tecellileri de güzeldir.” diyerek “Kahrın da hoş, lütfun da hoş.” makamında yaşarlar. Bunun en yakın misali Üstad Hazretlerinin hayatında görülmektedir. “Kadere iman eden, kederden (elemden) emin olur.” hakikatini bütün ömründe değişmez düstur yapan Üstadımız, başına gelen her türlü musibette inayet-i İlâhiyenin bir cilvesini aramış, hiç ümitsizliğe düşmemiş, şevkini hiç kaybetmemiş ve davasını gönüllere mal etmeye muvaffak olmuştur.

İnsanın aklı hem mazi hem de istikbal ile alâkadardır; ona bu iki zaman dilimini hatırlatarak, maziden ders alıp istikbale hazırlanmasına yardım eder. Ehl-i dalâlet ve gaflet, maziyi düşündüğünde onu hiçlik olarak değerlendirir, ölmüş ebeveyninin, dedelerinin, ninelerinin ve diğer bütün sevdiklerinin hiçliğe gömüldüklerini zanneder. Ahirete itikat etmediği için kendisini de istikbalde aynı yolun yolcusu olarak görür. O da bir gün yok olacak, gelecek nesillerce unutulacak, yokluğa gömülecektir.

Kendi varlığından ve bütün sevdiklerinden bu ebedî ayrılık, onun ruhuna zulmetler verir. Burada “zulmet” kelimesinin kullanılması, “İman hem nurdur hem kuvvettir.” cümlesiyle yakından ilgilidir. İmanlı bir kişi için kabir “zulümatlı bir kuyu ağzı” olmadığı gibi, “kabir tünelinin” öte ucu ebedî hayata çıkmaktadır ve ebedî bir cennet onu beklemektedir. Bu iman, o mü’mine ayrı bir kuvvet verir ve dünya hayatını saadet içinde geçirmesini temin eder.

Şunu da ifade edelim, mazide olmuş bir acı hadiseyi veya çekilen sıkıntıları düşünmek, insanın şevkini kırmaktan öte bir şeye yaramayacağı açıktır. Onda kaderin hikmetini, güzelliğini arayıp istikbal için çalışmak en güzel ve en faydalı yoldur.

Aynı şekilde, “Acaba istikbalde başına neler gelecek, bir hastalığa yakalanır mıyım?” deyip evhama kapılmak, insanı huzursuz eder, olmayan şeyin elemini şimdiden ruhuna çektirir.

"Meselâ, birkaç gün sonra aç ve susuz olmak ihtimâlinden, bugün, o niyetle mütemâdiyen ekmek yese ve su içse, ne derece divâneliktir; aynen öyle de geçmiş ve gelecek elemli saatleri -ki, hiç ve mâdum ve yok olmuşlar- şimdi düşünüp sabırsızlık göstermek ve kusurlu nefsini bırakıp Allah'tan şekvâ etmek gibi, 'Of, of!' etmek divâneliktir. Eğer sağa, sola, yani, geçmiş ve geleceklere sabır kuvvetini dağıtmazsa ve hazır saate ve güne karşı tutsa, tam kâfi gelir; sıkıntı, ondan bire iner."(1)

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.

"İşte bu kıymetli kazancın şartı, farz namazını kılmaktır. Ta ki, o hizmeti lillâh için olsun. Hem bir şartı da sadakat ve şefkat ve sevinçle ve minnet etmemek tarzda yardımlarına koşmaktır." (13. Söz)

Bu ifadeler doğrudan Üstad Bediüzzaman'ın, gardiyanlara yönelik öğütleri ve onları manevi kazanca teşvik etmesi bağlamında söylenmiştir. Bu durumda ifadeyi, gardiyanların meslekleri gereği bulundukları konumun manevi boyutunu ve bu hizmeti Allah rızası için nasıl değerlendirebileceklerini gösterecek şekilde izah etmeliyiz.

Bu mektubta gardiyanların görevini sadece bir meslek olarak görmeyip, insanlara şefkatle yaklaşarak ve ibadet şuuru içinde çalışarak bu görevi manevi bir kazanca dönüştürebilecekleri belirtilir.

Hapishane öyle bir musibettir ki, hem mahkûma hem de ona nezaret eden gardiyanlara büyük sıkıntı verir. Gardiyanların mahpuslara insanca muamele etmesi, onların ıslahını düşünmesi ve onlara şefkat göstermesi, Allah için yapılan bir hizmetin temelini oluşturur.

Şayet gardiyanlar farz namazlarını kılarlarsa, onların hizmetleri Allah için olur, mesaileri de ibadet hükmüne geçer. Hem de vazifelerini sadakatla yapar, şefkatle ve minnet etmeden mahkûmların yardımlarına koşarlar. O zaman hapishanede geçen saatleri, çektikleri sıkıntılar, yaptıkları hizmetler büyük bir kazanca dönüşür.  

"Sevinç" ifadesini, gardiyanların mahkûmlara güler yüzlü, yumuşak ve şefkatle davranmaları şeklinde anlayabiliriz.

"Minnet etmemek" tabiri; mahkumlarda minnet hissini oluşturmadan onlara hizmet etmek anlamındadır. Çünkü gardiyan hâkim ve güçlü, mahpuslar ise mahkûm ve muhtaçlar... Muhtaç ve mahkûm olanlar minnet ederler, güçlüler de bunu hissettirmemelidirler.

Netice; Bediüzzaman, gardiyanlara hitap ederken, onların vazifelerinin dünyevi bir iş olmaktan öte, bir ahiret sermayesi olabileceğini ifade etmiştir. Bu, ancak farz namazlarını kılmak, Allah rızası için hizmet etmek ve şefkatle yaklaşmakla mümkündür. Gardiyanlık mesleği, doğru niyet ve ahlaki prensiplerle, insanlara faydalı olmanın ve Allah katında büyük sevap kazanmanın bir yolu hâline gelebilir.

Bu meseleye birkaç yönden bakmak gerekir:

Birincisi: İnsanlar arasında asıl olan barıştır. Savaş arızî ve muvakkat bir durumdur. İslâmiyet, Müslümanları barışa amirane teşvik ediyor. İnsanların husumet ve kavga içinde endişeli bir hayat sürmesini istemiyor. Bundan dolayı affetmek en büyük faziletler sınıfından sayılmıştır. Zaten İslâm ceza hukukunda maktulün birinci derece yakınına affetme yetkisi de veriliyor.

İkincisi: Kaderin hâdiselerdeki hissesini hatırlatmakla maktul yakınlarını itidale davet ediyor. Bir nevi psikolojik bir rahatlatma ile maktul ile katilin akrabaları arasında çıkacak muhtemel kavgaya ve ölümlere set çekmek istiyor.

Üçüncüsü: İnsanlar kemal ve anlayış bakımından eşit değillerdir. İnsanların ekserisi avamdır ve tam kemale ermemişlerdir. Yakınını kaybeden avam bir insan, çoğu zaman, kâmil ve ehl-i fazilet bir insan gibi davranamaz ve katili affedemez. Bu yüzden İslâm ceza hukukunda kısas tatbik edilir.

İslâm hukukunda devlet, maktulün velisine "kısasa kısas, diyet ve af" olmak üzere üç tercih hakkı sunar. Aslında bu üç tercih insanlar arasındaki kemalat farklılığına bakmaktadır. En avam adam intikam ve öfkesini tatmin için kısas ister. Orta çapta bir adam fidye ile bir nevi affeder; fâzıl ve kâmil adam ise katili affeder; Asr-ı saadet'te bunun misalleri vardır.

Şimdi ise İslâm hukukunu tatbik edecek bir sistem olmadığı için, insanlar arasında, kan davası adı altında, bir adâlet arayışı vardır. Bu anlayış nice haksızlıklara ve cinayetlere sebep olmaktadır.

Üstad Hazretleri bu fitnenin önüne geçilmesi için, Müslümanların birbirini affetmesini ve barışmalarını tavsiye ediyor. Bilhassa hata ile veya garazsız bir şekilde işlenen cinayetlerin affedilmesi hem katilin, hem de maktulün yakınları açısından çok güzel ve hayırlı bir iştir.

“Eğer o katl, bir adâvetten ve bir kinli garazdan gelmemişse ve bir münâfık o fitneye vesîle olmuş ise, çabuk barışmak elzemdir. Yoksa o cüz’î musîbet büyük olur, devam eder.”(1)

Hâdisenin temelinde fitne varsa, yani kasıtlı olarak birileri iki grubu, meselâ iki sülaleyi, iki aşireti birbirine düşürerek büyük bir cinayetler zinciri planlamışsa, onların bu kirli emellerinin önüne geçmek için hemen barışmak elzem hale gelir. Böylece cinayet iki kişi arasındaki bir mesele olarak kalır yahut onların birkaç yakınına yayılır; yangın daha geniş sahalara sirayet etmez. Söndürülmesi de kısmen kolay olur.

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz.

"… Meselâ, birisi, birinin kardeşini veya bir akrabasını öldürmüş. Bir dakika intikam lezzetiyle bir katl, milyonlar dakika hem kalbî sıkıntı, hem hapis azabını çektirir. Ve maktülün akrabâsı dahi, intikam endişesiyle ve karşısında düşmanını düşünmesiyle, hayatının lezzetini ve ömrünün zevkini kaçırır; … Bunun tek bir çaresi var: O da Kur'ân'ın emrettiği ve hak ve hakikat ve maslahat ve insaniyet ve İslâmiyet iktizâ ve teşvik ettikleri olan, barışmak ve musâlâha etmektir."(1)

Musalaha, sulh içinde kavgasız bir hayat sürme hususunda, karşılıklı olarak anlaşmaya varmak demektir. Barış içinde yaşayanların dünya azabından kurtulmalarından maksat, o hapis hayatının “intikam endişesiyle, düşmanı düşünmekle, korku ve hiddet ile” zehirlenmemesidir. Barış ve musalaha içinde yaşasalar, hiç olmazsa hapis müddetince huzurlu bir hayat geçirirler. Üstad'ın da tavsiye ettiği gibi, o birkaç yıllık hapis hayatını ibadetle değerlendirseler o hapsi, cehennem hapsinden kurtulmaya vesile yaparlar. Aksi halde, hapis içinde ayrı ve daha ağır bir hapis hayatı sürerler.

Öte yanda, hapiste sulh yolunu tutanlar, yeni bir suç işlemek suretiyle ebedî hayatlarını tehlikeye atmayacak, azaptan kurtulacaklardır. 

Başkalarına endişe, korku, elem çektirmek de kul hakkına girdiğinden, rakiplerine bu mânâda zulmetmek de âhiret azabını netice verir. Sulh ve barış içinde yaşamak onları bu azaptan da kurtarır.

Kur’ân'ın ve İslâmiyet’in barış ve musalahayı iktiza etmesi:

“Sulh, (daima) hayırdır.” âyet-i kerîmesi İslâm’ın barış dini olduğunun nişanesi haline gelmiştir:

"Eğer bir kadın kocasının kötü muamelesinden ve kendisinden yüz çevirmesinden endişe ederse, aralarında bir anlaşma yapmalarında mahzur yoktur. Sulh, (daima) hayırdır. (es-sulhu hayr)...”  (Nisa, 4/128)

Sulhu emreden başka bir âyet-i kerîme:

“Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de yanaş ve Allah'a güven. Çünkü Allah, Semî’dir, Alîm’dir (her şeyi hakkıyla işitir ve bilir)” (Enfal, 8/61)

Bu âyet-i kerîme ile sulha meyleden düşmanlarla barış yapılmasına cevaz verilmektedir. Cenab-ı Hak dilediği takdirde iki düşmanın kalplerini muhabbetle doldurur ve düşmanlığı ortadan kaldırır.           

Resul-i Ekrem Efendimizi (asm) öldürmek ve İslâm dinini ortadan kaldırmak için var güçleriyle çalışan, Müslümanları hicrete zorlayan, onları Medine’de de rahat bırakmayan, yaptıkları harplerde nice güzide sahabeyi katleden Mekke müşrikleri, sonunda mağlup düşerler ve sahabeler Mekke’yi fethederler. Müşrikler kendilerine nasıl bir işkence tatbik edileceğini merakla beklerken, Habib-i Kibriya Efendimiz (asm) bütün Mekkelilere; "Kim evinde kalırsa emniyet içindedir, kim Ebû Sufyân'ın evine giderse emniyet içindedir, kim Kâbe'ye girerse emniyet içindedir." şeklinde bir fermanda bulunur.

Daha sonra kendilerine hitap ederken, "Ben, size kardeşim Yusuf'un (a.s.) dediği gibi derim,.." diyerek, aşağıda mealini verdiğimiz âyet-i kerîmeyi okur:

“Bugün sizi kınayacak, serzenişte bulunacak değilim! Allah da sizi mağfiretiyle bağışlasın. O, merhamet edenlerin en merhametlisidir." (Yusuf, 12/92)

Peygamber Efendimizin (asm) bu davranışı, “Sulh en hayırlısıdır.” âyet-i kerîmesinin harika bir tatbikidir.

Müslümanların kendi aralarında sulh içinde yaşamaları konusunda, şu âyet-i kerîme de çok ehemmiyetli  mesajlar ihtiva eder:

"İnananlar ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun ki esirgenesiniz." (Hucurât, 49/10).

Bu konuda bir de hadis-i şerif naklederek konuyu tamamlayalım:

“Birbirinizle alâkanızı kesmeyiniz, sırt dönmeyiniz, kin tutmayınız ve haset etmeyiniz. Ey Allah’ın kulları kardeş olunuz. Bir Müslüman’ın, kardeşini üç günden fazla terk edip küskün durması helâl değildir.”(2)

Dipnotlar:

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam.
(2) bk. Buhari, Edep 57, 58, 62.

Kader Risalesi'nde manen terakki etmeyen avamın, mazideki hadiselere kader noktasından bakarak yeis ve hüzünden kurtulacakları kaydedilir. Üzüntüye sebep olan hâdise mazide meydana gelmiş ve şu anda artık dönüşü olmayan bir yola girilmiştir. İnsanın cüz’î iradesine, o hâdisenin istikametini değiştirme noktasında, bir vazife düşmemektedir. Bir şey yapamayışın bir neticesi olarak yeise düşüp üzülmemek için, mazideki hâdiseler kadere verilir: “İlâhî takdir böyle imiş, bunda da bir hayır vardır.” denilerek ruhlar azaptan kurtarılır.

İstikbal hâdiseleri için böyle düşünmek, insanı sefahete ve atalete (tembelliğe) atar. Yani, “Kaderimde varsa olur.” diyerek sebeplere teşebbüs etmemek yahut “Benim kaderimde sefih olmak varmış.” deyip yanlış yolda devam etmek, kaderin yanlış kullanılmasıdır ve insanı menfî neticelere götürür.

“Manen terakki etmeyen avam içinde kaderin cây-ı istimali var. Fakat o da maziyat ve mesaibdedir ki, yeisin ve hüznün ilâcıdır. Yoksa measi ve istikbaliyatta değildir ki, sefahete ve atalete sebeb olsun.”(1)

“Kaderin, sebeple müsebbebe bir baktığı” meselesine gelince, Üstad'ın verdiği tüfek atma misalinde olduğu gibi, “şu netice şu sebeple vuku bulacak” diye ilm-i İlâhide bilinmektedir. Eğer tüfeğin atılmamasını düşünsek, hâdisenin öteki yarısı hakkına bir şey söyleyemeyiz.

Hapishanede Üstad'ın nasihat ettiği kesimde durum farklıdır; yani tüfek atılmış ve adam ölmüştür. Hâdise vukua gelmiştir, geriye dönüş de mümkün değildir. En iyisi kadere razı olup hem yeisten ve hüzünden kurtulmak, hem de yeni cinayetlerin önüne böylece geçmektir.

(1) bk. Sözler, Yirmi Altıncı Söz.

"Eğer o katl bir adavetten ve bir kinli garazdan gelmemişse ve bir münafık o fitneye vesile olmuşsa, çabuk barışmak elzemdir. Yoksa, o cüz’î musibet büyük olur, devam eder.

Eğer barışsalar ve öldüren tövbe etse ve maktule her vakit dua etse, o halde her iki taraf çok kazanırlar ve kardeş gibi olurlar. Bir gitmiş kardeşe bedel, birkaç dindar kardeşleri kazanır, kaza ve kader-i İlahiye teslim olup düşmanını affeder." (Sözler, 13. Söz, İkinci Makam)

Bazen cinayetlerin sebebi, sudan bahaneler nevinden ehemmiyetsiz sebepler olabilir. Buna da arayı açmaya çalışan ve fitne saçan kişiler de kuvvet verebilir. İşte böyle bir durumda zaten olan olmuş, ölen ahirete öldüren de hapise girmiş olacaktır. O zaman kalanlara düşen ise, bir Müslüman duruşuyla bu olaya yaklaşmaktır. Bu durumda barışmak lazımdır ki, geri kalanlar düşman olmasın ve sıkıntı büyümesin. [ وَالصُّلْحُ خَيْرٌۜ "Barışmak her zaman en hayırlıdır." (Nisa, 4/128).] ayet-i kerimesi mucibince davranarak barış yapmak, hem dünya saadeti hem de ahiret rahatlığı açısından en isabetli yoldur.

Münafıkların, nifak ile o cüzi olayı büyütüp daha zararlı daha tehlikeli bir hale getirme riski her zaman vardır. Malum şer ademidir, küçük bir dokunuş küçük bir kıvılcım ile koca ormanı yakmak yüz günde yüz ustanın yaptığı bir binayı küçük bir kıvılcımla yıkmak mümkündür. İnsanların arasını açıp birbirine düşürmek de şerdir, ademidir ve az bir gayret yeterlidir. 

Bu sebeple müminler kendi aralarında barış ve hoşgörü içinde olmalı, daima kardeşliğe ve sevgiye özen göstermeli ve münafıklara bu hususta fırsat vermemelidir. 

Diğer bir nokta, bir müfsit ve münafığın vesilesi ile iki müminin arası açılmış biri diğerini öldürmüş olabilir. Münafıklar bu durumdan istifade ederek olayı daha da körükleyerek kan davasına çevirip iki müminin akrabalarını da bu işin içine çekerek cinayet sayısını artırarak daha nice canların ölmesine vesile olacaktır. Cüzi bir olayın büyümesi bu anlamdadır. 

Müminler birbirine kan davası güdemez ve gütmemelidir. Özellikle bu kan davası bir münafığın vesilesi ile olmuş ise, daha dikkatli ve uyanık olmak gerekiyor.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Sevdiğim bir yakınımı katleden birisini nasıl affedebilirim? Nefsim, buna hiç yanaşmıyor. Konu hakkında bilgi verir misiniz? 

"Eğer barışsalar ve öldüren tövbe etse ve maktüle her vakit duâ etse, o halde, her iki taraf çok kazanırlar ve kardeş gibi olurlar. Bir gitmiş kardeşe bedel, birkaç dindar kardeşleri kazanır; kazâ ve kader-i İlâhîye teslim olup düşmanını affeder. Ve bilhassa, madem Risâle-i Nur dersini dinlemişler, elbette mâbeynlerinde bulunan bütün küsmekleri bırakmaya, hem maslahat ve istirahat-ı şahsiye ve umumiye, hem Nur dairesindeki uhuvvet iktizâ ediyor."(1)

Risale-i Nurlarda “Kaderin her şeyi güzeldir.” buyurulur. Bütün âlemlerde hükmeden bu hakikati çok dar bir dairede, meselâ insanın simasında tefekkür edelim. Yüzümüzdeki organların şekilleri, yerleri, büyüklükleri, vazifeleri, sayıları gibi bütün özellikleri ilâhî takdir iledir. Yani, bu plan ve program tamamen ilâhîdir, insan iradesinin burada hiçbir hissesi olmamıştır, olamaz da.

Bu takdirin her ciheti güzeldir. Gözümüzün iki, burnumuzun bir tane olması güzeldir. Kulaklarımızın yan tarafta, ağzımızın ön kısımda yer alması güzeldir. Alt çenemizin hareketli, üst çenemizin sabit olması güzeldir. Yüzümüzdeki her organın şekli kendi vazifesine göre en güzel şekilde takdir edilmiştir.

Simamızdan verdiğimiz bu misali bedenimizdeki bütün iç organlara da tatbik edebiliriz, daha sonra bedenimizi kuşatan haricî âleme geçer, ilâhî takdirin bütün mahlûkatta en mükemmel ve en güzel şekilde icra edildiğini görürüz.

Üstadımız güzelliği ikiye ayırır: “Hüsn-i bizzat, hüsn-ü bilgayr.” 

Birincisi zâtında güzel, ikincisi ise neticeleri itibariyle güzel demektir. Sıhhat zâtında güzel, hastalık ise neticeleri itibariyle güzeldir. Bu gibi hâdiseleri de bir nevi hastalık olarak görmek, onda hakkımızda hayırlı olacak güzel neticeler beklemek bizi “kaza ve kader-i ilahiye teslim olarak affetme” noktasına getirebilir. Aksi takdirde, ihtilaflar artar, düşmanlıklar alevlenir, cinayetler bir iken on olur, yüz olur...

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam.

"Nasıl ki Denizli hapsinde birbirine düşman bütün mahpuslar, Nurlar dersiyle birbirlerine kardeş oldular. Ve bizim beraatimize bir sebep olup, hatta dinsizlere, serserilere de o mahpuslar hakkında 'Maşaallah, bârekâllah' dedirttiler ve o mahpuslar tam teneffüs ettiler."

"Ben burada gördüm ki, bir tek adamın yüzünden yüz adam sıkıntı çekip beraber teneffüse çıkmıyorlar. Onlara zulüm olur. Mert ve vicdanlı bir mümin, küçük ve cüz’î bir hata veya menfaatle yüzer zararı ehl-i imana vermez. Eğer hata etse, verse, çabuk tevbe etmek lazımdır." (Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam)

Risale-i Nur'un dersleri sayesinde koğuşta asayiş ve huzur sağlanıyor ve orada mahpus olan dinsiz ve berduşlar da bu durumdan istifade ediyor ve onların teneffüse çıkmasına yardım ediyor. 

Bir adamın huzuru bozması yüzünden teneffüs yasaklanıyor ve bu yasaktan dindar olsun dinsiz olsun herkes zarar görüyor. İşte Risale-i Nur bu tarz adamları ıslah ederek hem asayişe hem huzura hem de insanların teneffüse çıkmasına vesile oluyor. Dinsizlerin bu durumdan memnun olmaları bu yüzden. Ayrıca her dinsiz mutlak düşman olacak diye bir kaide yok. Kendi hâlinde çok ateist ve dinsizler var ki, dine düşmanlık etmiyorlar. 

Üstad'ımız bu konuyu özetle, "O nurlar ise hakaik-i Kur’âniyedir. Nura karşı kavga edilmez, ona karşı adâvet edilmez. Sırf şeytan-ı racîmden başka ondan nefret eden olmaz." (Mektubat, On Üçüncü Mektup) sözleriyle ortaya koymuştur. 

"Azîz yeni kardeşlerim ve eski mahpuslar,"

"Benim katî kanaatim gelmiş ki, buraya girmemizin inâyet-i İlâhiye cihetinde bir ehemmiyetli sebebi, sizsiniz. Yani, Nurlar, tesellileriyle ve imânın hakikatleriyle sizi bu hapis musîbetinin sıkıntılarından ve dünyevî çok zararlardan ve boşu boşuna gam ve hüzün ile giden hayatınızı faydasızlıktan bâd-ı hevâ zâyi olmasından ve dünyanızın ağlaması gibi âhiretinizi ağlamaktan kurtarıp, tam bir teselli size vermektir..."(1)

Üstadımız bu tavsiyeleri Afyon hapishanesinde yatarken, oradaki mahkûmlara yapmıştır.

"İnayet"ten maksadın ne olduğ, Üstad'ın yukarıdaki ifadelerinde açıkça ortaya konmuştur.

Mahpusların sıkıntılardan kurtulmaları, onlara büyük bir yardım olduğu gibi, hayatlarının faydasız geçmesini önleyip o hayatı kıymetlendirmek, ağlayan dünyalarına karşı âhiretlerini ağlamaktan kurtarmak, yani âhiret âlemini ebedî azap yerine nihayetsiz bir saadete çevirmek, onlar için en büyük bir inayet ve yardımdır. “Sizlere karşı bu büyük vazifeyi yapalım diye inâyet-i İlahiye ile bu hapse girdik.” denilmiş oluyor.

(1) bk. Sözler, On Üçüncü Söz, İkinci Makam.

"Maslahatımızın emriyle ve irşadıyla" maslahat, sulh yolu, fayda, yararlı gibi anlamlara geliyor. Malum bir şey faydalı ve barışçıl ise insanın hayrına demektir. Zararlı ve düşmanca ise insanın kötülüğüne ve şerrine demektir. 

Bir şey insan için faydalı ve barışçıl ise o şeye girmek ve ona itaat etmek insan için mutlak hayır ve güzellik demektir. Bu şeye itaat etmek için harici bir neden ve sebep aramaya gerek yoktur. 

Mesela, elli altmış kişinin kaldığı bir koğuşta mahpuslar barış içinde ve kardeşçe yaşarlarsa, bu onlar için her hâlükârda daha hayırlı ve güzel olup cezaları ondan bire iner. Yok kavga edip her daim düşmanca yaşarlarsa, o zaman hapis cezası daha katmerli bir belaya bir cezaya dönüşür ve hepsi her gün ayrı bir sıkıntı çeker. Kavga ve düşmanlık o koğuş için maslahat değil, zarardır. 

Maslahat yani iyi ve yararlı olan bir şey, harici bir neden olmaksızın bizatihi gerekli ve güzel bir şeydir. Bir de bunu inancımız emrediyorsa, artık buna uymamak aptallık ve canilik olur. Maslahat ve iyilik, kendi kendini emreden, lüzumunu hissettiren bir değer olduğu için kendi içinde doğal bir mürşit bir hoca bir öğretmen barındırıyor.